Bảo vệ sức khỏe đất là bảo vệ tương lai
Chung tay hành động vì một nông nghiệp bền vững, thịnh vượng và thân thiện với môi trường.
Đối với đất bị nhiễm tuyến trùng
1. Biểu hiện
- Đất nhiễm tuyến trùng biểu hiện qua cây bị còi cọc, sinh trưởng kém, vàng lá, héo rũ, do rễ bị tổn thương không hút được nước và dinh dưỡng, với những dấu hiệu đặc trưng dưới đất là rễ bị sưng, phình to thành nốt sần hoặc u cục, rễ bị xoắn, khô, thối đen và giảm rễ tơ[1].
2. Tác hại
- Làm suy giảm năng suất, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hiệu quả canh tác
+ Tuyến trùng có thể gây chết từ 24 – 90% số cây trong các vườn cam quýt tại Mỹ và Brazil (Duncan, 2005)[2].
+ Tuyến trùng là tác nhân gây cho nấm bệnh tấn công, đặc biệt là các loài nấm hại nguy hiểm như Fusarium và Phytophthora (Châu, 2003)[3].
3. Giải pháp
a. Sử dụng dung dịch kiềm (Ca(OH)2 và KOH[4]
- Dung dịch Ca(OH)2 pH 11–12 ức chế tuyến trùng ký sinh mạnh trong giai đoạn đầu: Trong đất: 67,8 – 86,5% (sau 20 ngày sau khi xử lý – NSKXL); Trên rễ: 59,8 – 89,4% (sau 100 NSKXL).
- Dung dịch Ca(OH)2 pH 10 và dung dịch KOH pH 10–12 ức chế TTr Trong đất: 51,6 – 60,3% (20 NSKXL), duy trì đến 40–60 NSKXL trước khi giảm; Trên rễ: 59,1 – 66,9% (100 NSKXL).
b. Chiết xuất thảo mộc tự nhiên
- Dịch trích từ cây sài đất, lá neem, lá tràm ta với nồng độ 10%, 20% và 30% Có tác dụng phòng trừ tuyến trùng ký sinh nhanh
c. Ứng dụng vi sinh vật đối kháng (chế phẩm sinh học)
- Nấm tím Paecilomyces lilacinus (10, 20, 40 kg/ha) và Nấm Trichoderma sp. (20, 40, 80 kg/ha) Hiệu quả Sau 100 NSKXL ức chế tuyến trùng Trong đất: 69,6 – 80,4% và Trên rễ: 59,7 – 82,9%.
- Tervigo 20 SC + Trico (VTN): cho hiệu lực phòng trừ tuyến trùng từ 30,8% – 41,18%[5].
- Nemaces 108 CFU/g: hiệu lực thấp hơn, 65,9%[6].
d. Sử dụng hóa chất BVTV
- Hiệu lực thuốc trừ tuyến trùng (sau 40 ngày xử lý): Map Logic 90WP: đạt hiệu lực cao nhất, 78,5%; Tervigo 020SC: hiệu lực 71,5%[7];
e. Biện pháp phòng ngừa và quản lý tuyến trùng hại rễ trên dất trồng lúa[8]
- Biện pháp phòng ngừa
+ Duy trì độ ẩm đất, không để ruộng lúa khô trong giai đoạn đẻ nhánh.
+ Tránh bón thừa phân đạm (N) và phân lân (P) ở giai đoạn đẻ nhánh.
- Biện pháp quản lý
+ Khi tuyến trùng gây hại nặng, đưa nước vào ngập ruộng để hạn chế hình thành bướu rễ mới và bảo vệ rễ non.
Trường hợp ruộng bị hại nặng, cần áp dụng biện pháp hỗ trợ tái tạo bộ rễ, giúp cây phục hồi và tăng khả năng chống chịu.
[1] Cảnh báo tuyến trùng trên cây tiêu: Cách xử lý dứt điểm
[2] Duncan, L. W. (2005). Nematode parasites of citrus. In Plant parasitic nematodes in subtropical and tropical agriculture, 2nd edition, (p: 437-465). Wallingford UK: CABI Publishing. https://doi.org/10.1079/9780851997278.0437
[3] Châu, N. N. (2003). Tuyến trùng thực vật và cơ sở phòng trừ. Nhà xuất bản Khoa học và kỹ thuật, Hà Nội. 302 trang.
[4] Phú, N. B., Tịnh, N. Q., Sĩ, N. Q., & Anh, L. T. T. (2023). Hiệu quả của một số biện pháp phòng trừ tuyến trùng ký sinh rễ cây cam quýt theo hướng thân thiện với môi trường. Tạp chí Khoa học Đại học Cần Thơ, 59(6), 127-137.
[5] Tạ, H. L., Nguyễn, V. T., Bùi, Q. Đ., & Nguyễn, X. H. (2018). Nghiên cứu biện pháp sinh học và hóa học trong phòng trừ tác nhân gây chết cà phê vối sau tái canh tại Tây Nguyên. Tạp chí Khoa học Công nghệ Nông nghiệp Việt Nam, 10(95), 79
[6] Nguyễn, V. C., Nguyễn, M. H., Nguyễn, H. T., Nguyễn, T. H., Nguyễn, T. T., & Tạ, H. A. (2022). Tuyến trùng nốt sưng Meloidogyne sp. ký sinh rễ cây ổi (Psidium guajava) và một số biện pháp phòng trừ hiệu quả [Root knot nematode Meloidogyne sp. on guava (Psidium guajava) and some effective strategies to control]. Tạp chí Bảo vệ Thực vật, (6)
[7] Nguyễn, V. C., Nguyễn, M. H., Nguyễn, H. T., Nguyễn, T. H., Nguyễn, T. T., & Tạ, H. A. (2022). Tuyến trùng nốt sưng Meloidogyne sp. ký sinh rễ cây ổi (Psidium guajava) và một số biện pháp phòng trừ hiệu quả [Root knot nematode Meloidogyne sp. on guava (Psidium guajava) and some effective strategies to control]. Tạp chí Bảo vệ Thực vật, (6)