1.1.           Khái niệm

-          Vôi = cân bằng pH, nuôi dưỡng đất

-          Trung hòa độ chua, thay thế ion H⁺ và Al3+ độc hại bằng Ca2+, Mg2+.

-          Giúp đất khỏe hơn về vật lý – hóa học – sinh học..

1.2.           Hiệu quả

-          Bón vôi giúp cải thiện năng suất và chất lượng đất do có nhiều tác động tích cực đến các đặc tính vật lý, hóa học và sinh học của đất.

1.2.1.     Hiệu quả kinh tế

-          Hậu Giang: +3,16 triệu đồng/ha lợi nhuận trên đất phèn mặn (Lê Văn Giang và cộng sự, 2018)[1].

-          Cải dầu: năng suất +505% khi bón vôi (Pan và cộng sự, 2019)[2].

-          Khoai lang: năng suất +20,7% (Pan và cộng sự, 2019)

-          Lúa mì: +57,3% năng suất sau 15 năm (Cifu và cộng sự, 2004)[3]

-          Mè (vừng): +53,4% năng suất sau 15 năm (Cifu và cộng sự, 2004)

1.2.2.     Hiệu quả môi trường

Cải thiện dinh dưỡng đất

-          Tăng khả dụng của P, K, S trong đất chua, giảm độc tố Al, Mn (Li và cộng sự, 2019)[4]

-          Thúc đẩy nitrat hóa & khoáng hóa N, tăng nitrat sẵn có (Fuentes và cộng sự, 2006)[5]

-          Tại Thái Nguyên, sau 9 tháng bón vôi, pH đất +0,4; Hữu cơ đất +0,28%; P hữu dụng +23,1 mg/100g đất; Al, Mn trao đổi giảm (San Le và cộng sự, 2025)[6].

Cải thiện pH

-          Tăng pH, ngăn hòa tan độc tố Mn, Al (Holland và cộng sự, 2019)[7].

Cải thiện đa dạng sinh học đất

-          Tạo môi trường thuận lợi cho giun đất & vi sinh vật (Mahmud & Chong, 2022)[8]

-          Tăng đa dạng vi khuẩn & nấm rễ cộng sinh (AMF) → hệ rễ khỏe hơn (Holland và cộng sự, 2018)[9]

Xử lý ô nhiễm đất

-          Vôi cố định Cadmium (Cd) trong đất ô nhiễm (He và cộng sự, 2021)[10]

1.3.           Kỹ thuật

1.3.1.     Nguyên tắc

Một số loại vôi sử dụng trong nông nghiệp, Nguồn: AGRINO VIỆT NAM, 2023[11]

Vôi tôi / Vôi nung (Ca(OH)₂ / CaO)
Thành phần: Canxi hiđroxit / Canxi oxit
Đặc tính: Phản ứng rất mạnh khi gặp nước; diệt khuẩn mạnh, tiêu diệt cả vi sinh vật có hại và có lợi
Tác dụng: Tăng pH đất nhanh; sát khuẩn mạnh khi pha với nước tưới; hỗ trợ khống chế dịch bệnh nhanh
Lưu ý: Dễ gây cháy lá, rễ và bỏng da tay; không kết hợp với chế phẩm vi sinh có lợi; khi pha chỉ cho vôi vào nước, không làm ngược lại vì vôi rất háo nước

Bột đá vôi (CaCO₃)
Thành phần: Canxi cacbonat
Đặc tính: Phản ứng nhẹ; diệt khuẩn yếu; chủ yếu cung cấp Ca
Tác dụng: Tăng pH đất nhanh
Lưu ý: Dễ sử dụng, an toàn cho cây và da; không kết hợp với chế phẩm vi sinh có lợi

Vôi Dolomite (CaMg(CO₃)₂)
Thành phần: Canxi – Magie cacbonat
Đặc tính: Phản ứng nhẹ; diệt khuẩn yếu; cung cấp Ca và Mg
Tác dụng: Cải thiện pH đất chậm
Lưu ý: Dễ sử dụng, an toàn cho cây và da; không kết hợp với chế phẩm vi sinh có lợi

-          Độ mịn của vôi rất quan trọng vì vôi có kích thước hạt mịn và nhỏ hơn hòa tan nhiều hơn và phân tán nhanh hơn trong đất, trong khi vôi thô phản ứng chậm (Viadé và cộng sự, 2011)[12]

-          Năng suất cây trồng bị ảnh hưởng bởi loại vật liệu vôi sử dụng, theo thứ tự từ hiệu quả cao đến thấp: vôi tôi (canxi hiđroxit) > thạch cao > vôi đá (canxi cacbonat) > vôi dolomit > vôi sống (canxi oxit) > bụi lò nung xi măng > tro gỗ (Enesi và cộng sự, 2023)[13].

3.3.2. Kỹ thuật bón vôi đúng cách – Hiệu quả cao

Chọn đúng loại vôi

-          Đất pH < 4, nhiễm phèn mặn, rễ bị bệnh → Dùng bột đá vôi, vôi nung, vôi tôi.

-          Đất pH > 5 → Dùng vôi Dolomite.

Xác định đúng liều lượng

-          Đất chua nhiều → bón nhiều vôi, đất chua ít → bón ít vôi.

-          Đất sét → bón nhiều hơn đất cát (bón quá nhiều cho đất cát có thể làm cây khó hấp thu dưỡng chất).

-          Đất giàu hữu cơ → bón nhiều hơn; đất ít hữu cơ → bón ít nhưng bón thường xuyên, kết hợp phân hữu cơ để cải tạo đất, phát triển rễ.

Chọn thời điểm & cách bón hợp lý

-          Khi cây chưa thu hoạch → bón được hầu hết thời điểm trong năm.

-          Khi cây đang mang trái → chỉ bón sau khi thu hoạch, kết hợp cắt tỉa cành, tạo tán, bón phân, xới xáo và phòng trừ sâu bệnh.

Cách bón:

-          Rải đều vôi trên mặt liếp.

-          Cào xới sâu 5–10 cm để trộn đều với đất.

-          Tưới nước nhiều lần để vôi tan hoàn toàn, tránh thất thoát.

Lưu ý: Bón vôi đúng loại – đúng liều – đúng lúc sẽ giúp cải tạo đất, hạn chế sâu bệnh và tăng năng suất cây trồng, đặc biệt hiệu quả với cây lâu năm như sầu riêng (AGRINO VIỆT NAM, 2023)

[1] Lê, V. D., & Ngô, N. H. (2018). ẢNH HƯỞNG CỦA BÓN VÔI LÊN SỰ THAY ĐỔI CANXI, NATRI TRAO ĐỔI VÀ NĂNG SUẤT LÚA TRỒNG TRÊN ĐẤT PHÈN NHIỄM MẶN. Tạp chí Khoa học Nông nghiệp Việt Nam, 16(1), 46-53.

[2] Pan X. Y., Li J. Y., Deng K. Y., Xu R. K., Shen R. F. (2019). Four-year effects of soil acidity amelioration on the yields of canola seeds and sweet potato and n fertilizer efficiency in an ultisol. Field Crops Res. 237, 1–11. doi: 10.1016/j.fcr.2019.03.019

[3] Cifu M., Xiaonan L., Zhihong C., Zhengyi H., Wanzhu M. (2004). Long-term effects of lime application on soil acidity and crop yields on a red soil in central zhejiang. Plant Soil Sci. 265 (1), 101–109. doi: 10.1007/s11104-005-8941-y

[4] Li, Y., Cui, S., Chang, S. X., & Zhang, Q. (2019). Liming effects on soil pH and crop yield depend on lime material type, application method and rate, and crop species: a global meta-analysis. Journal of Soils and Sediments, 19(3), 1393-1406.

[5] Fuentes J. P., Bezdicek D. F., Flury M., Albrecht S., Smith J. L. (2006). Microbial activity affected by lime in a long-term no-till soil. Soil Tillage Res. 88 (1–2), 123–131. doi: 10.1016/j.still.2005.05.001

[6] San Le, V., Herrmann, L., Nguyen, T. B., Trap, J., Marsden, C., Robin, A., ... & Lesueur, D. (2025). Response of soil biodiversity and crop productivity to liming in acidic soil of organic tea plantations in Northern Vietnam. Total Environment Microbiology, 1(2), 100007.

[7] Holland J. E., White P. J., Glendining M. J., Goulding K. W. T., McGrath S. P. (2019). Yield responses of arable crops to liming – an evaluation of relationships between yields and soil pH from a long-term liming experiment. Eur. J. Agron. 105, 176–188. doi: 10.1016/j.eja.2019.02.016

[8] Mahmud M. S., Chong K. P. (2022). “Effects of liming on soil properties and its roles in increasing the productivity and profitability of the oil palm industry in Malaysia,” in Agriculture (Switzerland) (MDPI) 12 (3), 322. doi: 10.3390/agriculture12030322

[9] Holland, J. E., Bennett, A. E., Newton, A. C., White, P. J., McKenzie, B. M., George, T. S., ... & Hayes, R. C. (2018). Liming impacts on soils, crops and biodiversity in the UK: A review. Science of the total environment, 610, 316-332.

[10] He L.-L., Huang D.-Y., Zhang Q., Zhu H.-H., Xu C., Li B., et al. (2021). Meta-analysis of the effects of liming on soil pH and cadmium accumulation in crops. Ecotoxicology Environ. Saf. 223, 112621. doi: 10.1016/j.ecoenv.2021.112621

[11] https://agrinovietnam.com/bi-quyet-bon-voi-dung-cach-cho-hieu-qua-canh-tac-ben-vung

[12] Viadé A., Fernández-Marcos M. L., Hernández-Nistal J., Alvarez E. (2011). Effect of particle size of limestone on Ca, mg and K contents in soil and in sward plants. Scientia Agricola 68 (2), 200–208. doi: 10.1590/S0103-90162011000200010

[13] Enesi, R. O., Dyck, M., Chang, S., Thilakarathna, M. S., Fan, X., Strelkov, S., & Gorim, L. Y. (2023). Liming remediates soil acidity and improves crop yield and profitability-a meta-analysis. Front Agron 5: 1194896.